Pełna nazwa ostoi: Polesie
Kod ostoi: PLB 060019
Współrzędne geograficzne: 51°21'-51°30'N, 23°01'-23°19'E
Powierzchnia: 18 030,91 ha
Położenie administracyjne: województwo lubelskie; powiaty: łęczyński, parczewski, włodawski.
Kryteria BirdLife International: C6.
Formy ochrony przyrody: Poleski Park Narodowy (9762 ha), Park Krajobrazowy Pojezierze Łęczyńskie, Poleski Park Krajobrazowy, Poleski Obszar Chronionego Krajobrazu, Międzynarodowy Rezerwat Biosfery "Polesie Zachodnie".
Natura 2000: ostoja została włączona do rządowego projektu sieci Natura 2000 jako obszar specjalnej ochrony ptaków.

Stawy w Pieszowoli fot. Andrzej Różycki

Jezioro Łukie fot. Andrzej Różycki

Stawy w Pieszowoli fot. Andrzej Różycki

Ogólny opis ostoi
Ostoja leży w regionie Polesia Zachodniego, w obrębie dwóch mezoregionów Równiny Łęczyńsko-Włodawskiej i niewielkiego skrawka Garbu Włodawskiego. Obejmuje obszar unikatowych w skali Polski zabagnionych równin zlodowacenia środkowopolskiego, będących przedłużeniem bagiennych równin Polesia na Ukrainie.
W krajobrazie dominują płaskie powierzchnie podmokłych równin torfowych, na których liczne są zagłębienia termokrasowe i krasowe, wypełnione jeziorami oraz torfowiskami, rozdzielone niewielkimi wzniesieniami. Ponad powierzchnię równiny wznoszą się ostańce kredowe oraz kemy i ozy polodowcowe.
Względne różnice wysokości nie przekraczają 20 m. Jedynie najwyższe wzniesienie tzw. Guz Woli Wereszczyńskiej osiąga 185m.
Jest to rozległy obszar wododziałowy między zlewnią Bugu (Włodawka) a Wisły (Piwonia-Tyśmienica-Wieprz). Cieki, największe to Włodawka i Piwonia, mają wolny nurt i niosą niewiele wody. Większe jeziora to Wytyckie (pow. 5,5 km2), Uściwierz (2,8 km2), najgłębsze to leżące tuż poza granicami ostoi Piaseczno (głębokość 38,8 m, powierzchnia zaledwie 0,6 km2). Sieć hydrograficzna w ciągu ostatnich 50 lat uległa znacznym zmianom. Po wojnie przeprowadzono na tym terenie rozległe prace melioracyjne w celu osuszenia terenów bagiennych i włączenia ich do produkcji rolnej, a także nawodnienia terenów z deficytem wody. Przeprowadzony w bliskiej odległości od ostoi Kanał Wieprz-Krzna (o długości 140 km, w zasięgu jego oddziaływania jest około 1200 km2) był wybudowany w latach 60. Ma on na celu przerzut wody z Wieprza do Południowej Krzny. Największym obiektem bagiennym osuszonym w okresie powojennym jest Krowie Bagno (700 km2). Obecna sieć hydrograficzna jest znacznie przekształcona, a cieki są uregulowane. Jezioro Wytyckie, podobnie jak szereg innych naturalnych jezior w tym regionie, zmieniono w sztuczny, obwałowany zbiornik retencyjny.
W krajobrazie roślinnym dominują grunty rolne, z przewagą łąk i pastwisk. Lasy pokrywają 1/3 powierzchni ostoi. Stanowią mozaikę różnowiekowych drzewostanów z przewagą borów mieszanych we wszystkich postaciach, istotny udział mają też olsy i subborealne brzeziny bagienne. Jeziora cechuje zróżnicowana trofia. Brzegi jezior eutroficznych zarastają zbiorowiska szuwarowe, zbiorniki mezotroficzne mają piaszczyste dno i wąski pas roślinności przybrzeżnej. Jest też kilka jezior dystroficznych, które otaczają zbiorowiska głównie torfowisk przejściowych, a gdzie niegdzie także wysokich typu kontynentalnego. W północnej części ostoi, koło miejscowości Stary Brus i Pieszowola, są dwa duże kompleksy stawów rybnych, stanowiące ważne miejsce lęgowe ptaków wodnych. We florze ostoi charakterystyczne jest współwystępowanie zarówno gatunków pochodzenia północnego - reliktów polodowcowych, jak i elementów flory atlantyckiej, a także elementów pontyjskich i górskich.
Najcenniejsze przyrodniczo fragmenty Polesia objęto ochroną jako Poleski Park Narodowy i dwa parki krajobrazowe. W 2002 roku utworzono Światowy Rezerwat Biosfery "Polesie Zachodnie", obejmujący powierzchnię ok. 1400 km2. W tym samym czasie po stronie ukraińskiej powstaje "Szackij Rezerwat Biosfery" (pow.570 km2).

Siedliska i typy użytkowania gruntów w ostoi
Lasy i zadrzewienia -34%, łąki i pastwiska -28%, inne tereny rolne -24%, mokradła (torfowiska otwarte) -6%, zbiorniki wodne i cieki -7%, inne -1%.

Kluczowe gatunki ptaków stwierdzone w ostoi Polesie

Inne walory przyrodnicze ostoi
W ostoi stwierdzono 15 typów siedlisk wymienionych w załączniku I Dyrektywy Siedliskowej i 20 gatunków zwierząt i 5 gatunków roślin wymienianych w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej. Na tym obszarze stwierdzono około1400 gatunków roślin i ok. 290 gatunków kręgowców. Poza tym, opisano tu około 340 gatunków motyli (dla 3 gatunków Ostoja Poleska jest jedynym stanowiskiem w Polsce). Ostoja jest jednym z największych i najważniejszych miejsc występowania żółwia błotnego i strzebli błotnej w Polsce.

Zagrożenia

Kluczowe zagrożenie w ostoi

• Zarastanie otwartych torfowisk, łąk, pastwisk i nieużytków oraz melioracje.

• Zabudowa domkami letniskowymi wokół jezior
• Kłusownictwo, bezpośrednie zagrożenie wynikające z penetrowania siedlisk (płoszenie, niszczenie gniazd, zabijanie ptaków),
• Osuszanie ostoi i obszarów bezpośrednio przyległych,
• Penetracja siedlisk, eksploatacja lasów i usuwanie martwego drewna, wyrąb starodrzewi i drzew dziuplastych.
• Gospodarka wodna - dalsza zmiana stosunków wodnych prowadząca do przesuszenia, zanieczyszczenie wód.
• Turystyka i wypoczynek - zwiększenie natężenia ruchu turystycznego i związanej z tym penetracji terenu.

• czynna ochrona siedlisk polegająca na usuwaniu trzciny, krzewów i drzew,
• czynna ochrona żółwia błotnego,
• restytucja cietrzewia,
• monitoring fauny, flory i siedlisk,
• utrzymywanie odpowiednich stosunków wodnych

Na podstawie publikacji:
T.Wilk, M.Jujka, J.Krogulec, P.Chylarecki. (red) 2010. "Ostoje ptaków o znaczeniu międzynarodowym w Polsce" OTOP, Marki.